Cây thuốc quí - Dừa cạn

Dừa cạn - cây thuốc quý chữa nhiều bệnh về nội khoa

Cây hoa Dừa cạn

Dừa cạn tên khoa học: Catharanthus roseus (L) G. Don; tên khác: Bông dừa, hoa hải đằng, trường xuân hoa. Họ trúc đào (Apocynaceae).
Dừa cạn loại cây thảo cao 50 – 80cm phân nhiều cành. Lá mọc đối, hình trái xoan, dài 3-8 cm, rộng 1 - 2,5cm, hoa mọc đơn độc ở kẻ các lá phía trên, màu hồng hay trắng. Đài 5 hợp thành ống ngắn. Tràng 5, hình đinh. Nhị 5 đình vào họng của ống tràng, chỉ nhĩ rất ngắn, bộ nhụy gồm lá noãn dính với nhau ở vòi, rời ở bầu. Quả gồm 2 đại, dài 2,5 - 3cm, hạt nhỏ hình trứng màu nâu nhạt hoặc nâu đen.
Mùa hoa và quả vào tháng 4 – 5 và 9 – 10.
Cây dừa cạn ở ta có nguồn gốc Mađagatxca, loại mọc hoang mọc rải rác ở các vùng ven biển, hoặc ở những vùng trung du có độ đất ẩm pha cát. Dừa cạn sinh trưởng rất mạnh trong mùa hè, đến mùa đông rét lạnh lá có thể bị rụng hết. Nhưng ngược loại ở các tỉnh ven biển miền trung thì dừa cạn sinh trưởng được cả 4 mùa.
Ở nhiều vùng khu dân cư người ta còn dùng cây dừa cạn trồng trong bồn hoa cây cảnh ở trong vườn nhà, vì hoa dừa cạn có màu trắng và màu hồng. Hoa dừa cạn từ khi trồng cho đến 45 ngày sẽ ra hoa, khoảng 70 ngày sẽ có quả.
Bộ phận dùng: lá, rễ, và toàn thân của cây, thông thường người ta nhổ trọn cả bụi đem về phơi khô, chặt nhỏ khi dùng cho sao thơm có thể dùng đơn phương hoặc phối hợp nhiều loại cây khác; như trong đơn điều trị cao huyết áp mà chúng tôi đã sử dụng từ năm 1979 ở VQY 13 – QK 5. Nói đến dừa cạn trong cây thuốc của Việt Nam như là một cây thuốc rất quý dùng nhiều trong các bệnh về nội khoa mà đặc trưng ở 3 nhóm bệnh: Bệnh lý về nội tiết; Bệnh lý về tim mạch và Bệnh lý về máu.
Bởi vì trong dừa cạn có trên 10 ankaloit, rất phức tạp đã phát hiện có hơn 60 chất khác nhau, được phổ biến trong các loại ba gạc (cùng họ với cây Trúc đào) như: ajmalicin, tetrahydroalstonin, serpentin, lochnerin, akuammin, reserpin.
Trong tất cả các ankaloit, có loại vinblastin và vincritin là 2 chất có tác dụng tốt trong chữa các ung thư về máu, ajmalicin là thuốc điều trị tim mạch rất tốt cho rối loạn thần kinh tim.
    Dừa cạn, trong nhân dân ta đã dùng để chữa các bệnh về nội tiết như đái tháo đường, thông tiểu, viêm đường tiết niệu, tiểu tiện có máu, ít nước tiểu và trong bế kinh. Rễ và lá dùng rất tốt trong hạ huyết áp, nếu cần ta cho thêm cây hoa đại (bông sứ), cỏ mần trầu và lá lạc tiên mỗi thứ khoản 20g sắc nước uống liên tục trong nhiều tháng liền đối với huyết áp cao ở giai đoạn 1 dù có nguyên nhân hay không có nguyên nhân vẫn rất tốt. Có nơi dùng cây dừa cạn khô 20g dạng sắc nước uống để chữa những khối u nhỏ trong cơ thể, thời gian qua ở nhiều cơ sở điều trị đã chiết xuất vinblastin và vincristin là thuốc lựa chọn thứ 1 trong điều trị ung thư biểu mô tinh hoàn, là thuốc chọn thứ 2 trong điều trị bệnh Hodgkin, ung thư nhau, ung thư biểu mô tế bào, có vảy ở đầu và cổ, ung thư biểu mô tế bào thận và còn là một trong những thuốc lựa chọn thứ 3 để điều trị u nguyên bào thần kinh, ung thư vú, ung thư vòm họng và ung thư dạng nấm da. Nó còn dùng để điều trị bệnh sacôm lympho, sacôm bạch huyết bào, bệnh sacôm chảy máu Kaposi, sacôm tế bào lưỡi. Đặc biệt nó không có sự kháng chéo giữa vinblastin với các loại thuốc chống ung thư khác.
Việc dùng cây dừa cạn đề điều trị một số bệnh nội khoa mà đa phần là những bệnh có nguy cơ tiến triển ngày càng nặng thêm, khi lâm sàng và cận lâm sàng đã có những đột biến rất xấu, buộc người bệnh phải dùng các thuốc tân dược ngoại, có thuộc đặc trị về những tác dụng phụ vô cùng nguy hiểm chưa nói đến giá thành rất cao đối với bệnh nhân nghèo hoàn toàn bất lực. Do đó việc tự theo dõi sức khỏe ở mỗi người khi đã có những phát hiện sớm, ban đầu có những chẩn đoán tin cậy, khi sức khỏe đang còn hồi phục tốt thì việc dùng các thuốc nam dược để điều trị, theo kinh nghiệm dân gian là việc làm vô cùng có lợi cho cả về những tác dụng phụ và kinh tế ở mỗi người nhất là đối với bệnh nhân nghèo.

 BS TRANG XUÂN CHI.
---------------------------------------------------

Theo Nông Tiến vạn ở Ngân hàng tỉnh Vĩnh Long : “Bị đau đại tràng 20 năm, triệu chứng là thường xuyên bị tiêu chảy và đi cầu nhiều lần trong ngày. Đã chữa trị nhiều cả thuốc Đông y và Tây y nhưng không khỏi. Nhờ có vị bác sỹ mách lấy cây dừa cạn cả thân và lá đun nước uống hàng ngày. Sau một thời gian, căn bệnh tiêu chảy và đau đại tràng biến mất".